Problem z kapitalizmem

“Kompleksową teorię wzajemności przedstawił w latach siedemdziesiątych Marshall Sahlins (Sahlins 2003; Gregory 2009). Wyróżnił on trzy podstawowe rodzaje wzajemności: (1) wzajemność uogólnioną (solidarność), (2) wzajemność zrównoważoną oraz (3) wzajemność negatywną. Z pierwszym rodzajem wzajemności mamy do czynienia na przykład wtedy, gdy kupujemy komuś kawę i nie oczekujemy, że obdarowany kupi nam ciastko. Co więcej, w wypadku wzajemności uogólnionej taki natychmiastowy dar zwrotny mógłby być odebrany jako niechęć do wejścia w relację, ponieważ kupując komuś kawę, liczymy na to, że dar zostanie odwzajemniony w przyszłości. Przykładem drugiego rodzaju wzajemności są prezenty na Boże Narodzenie – kupujemy prezenty członkom rodziny w nadziei, że również je od nich otrzymamy. Wzajemność jest natychmiastowa, a jej brak może być postrzegany jako brak troski ze strony bliskich. Wreszcie z wzajemnością negatywną mamy do czynienia na przykład w sytuacji, gdy nasz sąsiad wyprowadza się za granicę i musi szybko sprzedać samochód wart dwadzieścia tysięcy złotych, a my − korzystając z jego trudnej sytuacji − kupujemy go za dziesięć tysięcy. To właśnie wzajemność negatywna jest podstawową zasadą wolnego rynku. Oczywiście w wielu sytuacjach jest ona potrzebna. W końcu nasz sąsiad zyskał dziesięć tysięcy za niepotrzebny mu już samochód. Podstawowym problemem obecnego systemu gospodarczego jest jednak dominacja wzajemności negatywnej, a zatem logiki rynkowej, która w dłuższej perspektywie prowadzi do redukcji relacji międzyludzkich.”